Quantcast
Channel: QORMOOYIN - Berbera News
Viewing all articles
Browse latest Browse all 1191

Sababaha keenay sixir bararka waxa lagaga gudbi karaa isbedel maamul oo wata siyaasad dhaqaale oo cusub “new fiscal & monetary policy “‏

$
0
0
HORDHAC.
Waxaan dhegaystay danyarta  “WADHATADA  BURCO  oo ka qaylinayaa Sicir-bararka ku habsaday iyo saamaynta noloshooda. Qaar way kaceen (bankrupt), qaarna dabka  dheri ma saaraan. Waxa la mid ah  WADHATADA  Gobanimo & Waaheen. Waxa ka sii liita  danyarta, saboolka , xoolo dhaqatada iyo beeralayda . Sicir-bararku maaha aafo-qaran  “ natural disaster”  iyo masiibo samada kaso dhacday.Waxa keena  maalmul-xumo dhaqaaale. Xalka u raadinta sicir bararka waxay ahayd in loo xil-saaro guddi madax-banaan oo ka kooban aqoonyahano ku xeel dheer  arrimaha dhaqaalaha.  Sida aan hoos ku sharxi doono, Mudane Cabdirahmaan Saylici , wuxuu ka mid yahay sababaha keenay sicir-bararka, mana  haboona in asaga loo xilsaaro, mushkilad uu  kow ka yahay.Sicir-bararka waxa abuuray siyaasadda dhaqaale ee Madaxwayne Siilaanyo &  Mudane Saylici.
Cudurka kaa gala fardaha;
Haddii laga gubo dameer;
Dawada lama gaadhayee.
Hadaba,waxaan  bulsho-waynta Somaliland ugu  soo bandhigi doona  Saddex  qormo oo  ku saabsan sababaha keenay sicir-bararka iyo talooyin ku saabsan sidii  loo xakamayn lahaa “ solutions”.  Mudane Saylici & Guddigiisa  waxaan kula talinyaa inay la sodcaan qormooyinka  soo socota :
CABIRKA  SICIR BARARKA “ CPI “
Sicir Baraku  waa korodhka  qiimaha alaabta &  khadamaadka “ Goods & services” .  Waxa lagu cibraa  “CPI-Consumer Price Index “ ”, sida xaraarada loogo  cabiro “Centigrade” . Somaliland  ma laha nidaam lagu cabiro  sicir bararka.  Sida la ii sheegay, waxa qiyaasta sicir-bararka  ugu danbaysay  sanadkii  1968, waqtigaas oo  Mijir Qaadi  ka sheegi jiray Radio Hargeisa korodhka qiimaha khudaarta, timirta, hilibka ,bariiska, hadhuudhka iwm .Madaxwayne Siilaanyo , wuxuu   kasoo qaatay  Manchester University,  MA Economics ,1963. Wuxuu leeyahay La-taliyaal dhaqaale oo fara badan.  Weli kamay fekerin in Somaliland loo dejiyo nidaamkii lagu qiyaasi lahaa sicir-bararka . Dakhtarku intaa aanu cudurkaaga baadhin,  wuxuu eegaa  “xaraarada”  ku haysa. Xakamaynta sicir-bararka, waxa ka horeeya in la ogaado halka u maraayo iyo inta u bil-walba kaco i.e rate of  inflation  2% ;5% ;10%; 20% etc.. Markaa cabirkaas lo ogaado, ayaa la samayn kara daraasad ,dabagal iyo daawayn.
Qormooyinka soo socda, waxaan Ku soo qaadi doona  sababaha curiyay sicir bararka. Waxa ka mid ah 1. Daabacaada xad-dhaafka ee lacagta loo yaqaan “Filipino ama Indhoyar” ee dawladdu suuqa soo gelisay  “ Money supply”  2.  Kooto-xidhka koox yar oo ganacsato ah  “Oligopoly” 3. Kordhinta joogtada ah ee Cashuurta dadban  Indirect Tax 4. Uruursiga & Sicirgoynta Doolarka “ Dollarised Economy ” iyo amuuro kale.
 
 
Drs.Hoodo Yusuf,UK
 
yhoodo@yahoo.com


 




Viewing all articles
Browse latest Browse all 1191

Trending Articles